Marco den Toom | Kleurrijke improvisaties

Wie improviseert, portretteert zichzelf. Welk beeld levert Marco den Toom met de cd ”Kleurrijke improvisaties”, opgenomen op acht locaties?

Allereerst lijkt hij een kopie van Piet van Egmond. Psalm 68 in Doesburg is daarvan de verbluffendste demonstratie. De vurige inzet, het suggestieve gebruik van de crescendorol, het vederlichte toucher: je waant je in de Amsterdamse Prinsessekerk. Jammer dat de vaardige vitaliteit van begin en slot wordt ingeruild voor sentimentaliteit door de onwerkelijke traagheid van het middendeel.

Den Toom weet elk orgel symfonisch te laten klinken. In Kevelaer (”Grote God, wij loven U”, een baaierd aan dramatische klanken, herinnerend aan Langlais), Doesburg en Zevenbergen (Verschueren) is dat geen opgave, maar ook op minder plooibare orgels in Ede, Gorinchem, Den Haag en Nieuwerkerk aan den IJssel lukt hem dat wonderwel.

Die kracht is tegelijk een zwakte: de orgels gaan identiek klinken. Dat komt ook doordat Den Toom te vaak terugvalt op een voorspelbaar procedé. Dat is sfeervol, maar na een aantal (volumineuze) nummers krijg je ernstig behoefte aan de bezinning en diepgang die de organist in het boekje koppelt aan ‘voorbedachte’ bewerkingen. De kwaliteiten verhullen gaandeweg niet het gebrek aan stijlvastheid en de eenvormigheid in compositie en kleur.

Sterk is Den Toom waar hij zich aan het stramien ontworstelt. ”Eén Naam is onze hope” (Zevenbergen) levert met strijkende klanken, gevat in omfloerste harmonieën, een consequente bewerking die de inspiratiebronnen van de Hollandse school overstijgt, evenals de ”Meditation à l’improviste”, waarin Ede wordt getransformeerd in een Engels kathedraalorgel.

Piet van de Wege